​تعیین تعداد شات و عملکرد شاتر دوربین

تعیین تعداد شات دوربین  برای بیشتر عکاسان مورد حائز اهمتی است ، چرا که شاتر یک قطعه‌ی مکانیکی قابل استهلاک است و عمر مفید دارد و با پایان عمر مفید آن باید آن را تعویض نمود.

 
شاتر دوربین چیست؟

شاتر Shutter در ترجمه‌ی لغوی به معنای مسدود کننده می‌باشد و شاتر دوربین،  در جلوی سنسور دوربین  (در دوربین‌های دیجیتال)   و یا فیلم عکاسی (در دوربین‌های آنالوگ) قرار دارد که در واقع چندین پرده از جنس پلاستیک است که نوع چیدمان آن‌ها ، یک دریچه را تشکیل می‌دهد و که کار این دریچه ، هدایت نور به سنسور است و این دریچه با جمع شدن و باز شدن میتواند در حین هدایت نور،  میزان نور ورودی به سنسور یا فیلم نیز تنظیم می‌گردد.

شاتر انواع مختلفی دارد که آن‌ها را بر اساس نوع مکانیسم عملکردشان و همچنین مکانیکی بودن یا الکترونیکی بودن و... تقسیم بندی می‌کنند.
همانطور که گفته شد نقش شاتر دوربین،  تنظیم میزان نوردهی به سنسور یا فیلم است که این امر در میزان نور عکس  و همچنین در محوی پشت سوژه، تأثیر بسزایی دارد. برخی از شاترها داخل خود دوربین تعبیه شده است اما بسیاری دیگر در لنز قراردارند.میزان نور رسانی به سنسور با باز و بسته شدن مجموع پره ‌ها حول یک نقطه،  انجام می‌شود. به هر پره‌ی شاتر ، یک تیغه یا Blad گفته می‌شود. حتی تعداد این تیغه‌ها هم در محوی پشت سوژه عکاسی تأثیر زیادی دارد به عبارت دیگر؛ در شاتر‌های مرکزی تعداد تیغه‌ها هر چه بیشتر باشد بوکه بهتری را شاهد هستیم.

باز و بسته شدن این تیغه ‌ها در شاتر‌های مختلف متفاوت است. برخی به صورت افقی و عمودی باز و بسته می‌شوند که به آنها شاتر پرده‌ای میگوند و در برخی دیگر، این تیغه‌ها به صورت دایره‌ای متحدالمرکز می‌باشند که به آنها شاتر‌های مرکزی می‌گویم.
 
مکانیزم شاتر دوربین عکاسی و تأثیر آن در عکاسی:

شاتر دوربین چه در دوربین‌های دیجیتال و چه در دوربین‌های آنالوگ ، برای شروع به کار نیاز به دریافت دستور از طرف عکاس را دارد.
این دستور می‌تواند به صورت لحظه‌ای و توسط فشردن دکمه شاتر بر روی دوربین باشد (دکمه شاتر در تصویر زیر مشخص شده است) و یا می‌تواند به صورت زمان‌دار، و با تنظیم شات زدن پس از چند ثانیه‌ باشد.
البته اینکه سرعت این شات چقدر باشد تنظیم دیگری است و کاربرد دیگری دارد که خارج از این موضوع می باشد.

اما چیزی که در خصوص سرعت شات زدن برای عکاس مهم است این است که در زمانی که قصد عکاسی از سوژه متحرک را داریم هرچه سرعت شاتر بیشتر شود سوژه ثابت‌تر به نظر می‌رسد و هر چه سرعت شاتر کاهش یابد ، سوژه کشیده‌تر در عکس ثبت می‌شود.

با هر بار شات زدن، شاتر ما یک بار باز و دوباره بسته می‌شود. مدت زمان باز بودن شاتر ممکن است زمانی بسیار اندکی باشد (یک کسر بسیار بسیار کوچک از ثانیه) و یا مدت زمان زیادی باشد (حتی تا چندین روز) که این مدت زمان به صورت دستی توسط عکاس در اعمال می‌شود و یا به صورت اتوماتیک،  توسط خود دوربین تنظیم می شود.

استهلاک شاتر دوربین عکاسی

با هر بار باز و بسته شدن شاتر ، به دلیل استهلاک حاصل شده، عمر شاتر مدام کمتر و کمتر می‌شود و کیفیت عکس‌ها نیز مدام پایین و پایین‌تر می‌آید تا جایی که شاتر به طور کامل غیر قابل استفاده می‌شود و در این صورت نیاز به تعویض شاتر دوربین احساس می‌شود.

به عبارت دیگر به دلیل استمرار در کار کردنِ شاتر ، با هر بار باز و بسته شدن آن،  تیغه‌ها به روی هم میلغزند و جمع می‌شوند و اصطکاک حاصل از این لغزیدن تیغه‌ها را در دراز مدت ، در معرض  استهلاک و خرابی قرار می‌دهد.
« پس اگر عکاس از میزان عمر مفید شاتر دوربینش مطلع باشید و همچنین بداند که دوربینش‌ از لحظه خرید تا کنون چند بار شات زده است، به راحتی می‌تواند به صورت تخمینی، میزان عمر شاتر خود را تشخیص دهد. »
 

به عبارت دیگر اگر ما از دو فاکتور دوربین خود اطلاع داشته باشیم می‌توانیم حدود عمر شاتر دوربین خود را حدس بزنیم:
فاکتور اول : میزان عمر مفید معمول برای دوربین است که توسط کمپانی‌های سازنده دوربین اعلام می‌شود
فاکتور دوم: تعیین و دانستن تعداد آخرین شاتی که دوربین زده است.


عمر مفید یک شاتر را بر اساس کیفیت عکس‌هایی که می‌گیرد می‌سنجند و از زمانی که دوربین شروع به افت کیفیت نماید، آن زمان را پایان عمر مفید شاتر اعلام می‌کنند.
میزان عمر مفید شاتر دوربین را معمولاً هر کمپانی در سایت‌‌های اطلاع رسانی خود و بعضاً در دفترچه‌های راهنمای همان دوربین،  قید می‌کنند که به طور معمول در دوربین‌های  رده پایین مبتدی و یا میان رده کمتر 50 هزار شات نیست این تعداد در دوربین‌های حرفه‌ای کمتر از 150هزار شات نیست . ( منبع : نمایندگی تعمیر دوربین نیکون )

البته باید گفت که این اعدادی که در سایت‌های اطلاع رسانی و یا دفترچه‌های راهنمای دوربین اعلام می‌کنند را نباید به عنوان معیار ثابت و کاملاً دقیق برای عمر مفید دوربین تلقی کرد چرا که عدد اعلام شده، تنها یک میانگین و یک برآورد تخمینی است، به طوری که ممکن است یک کمپانی عمر مفید برای شاتر یک دوربین خاص را 200 هزار شات اعلام کرده باشد اما یک دوربین از همان مدل تا 260 هزار شات بدون افت کیفیت در تصویر ،‌ کار کند اما دوربین دیگری از همین مدل با 180 هزار شات به پایان عمر مفید خود برسد.


نکته‌ی مهمی که در این خصوص به آن اشاره کردیم،  تعیین تعداد شات‌های یک دوربین (فاکتور دوم ) است که با توجه به اهمیت موضوع ، در ادامه به تشریح و تفصیل آن ، پرداخته‌ایم.

​تأثیر شاتر در عکاسی


اگر تعداد عکس‌های موجود در یک دوربین را با عکس‌های پاک شده و یا خراب شده‌ی دوربین جمع کنیم، تعداد شات‌های آن دوربین مشخص می‌شود:
دانستن تعداد شات‌های زده شده توسط یک دوربین برای افرادی که قصد خرید دوربین کارکرده دارند، بسیار مهم و حیاتی است چرا که دوربین‌های کارکرده قیمت مشخصی ندارند و خرید و فروش این‌گونه دوربین‌ها بیشتر توافقی است. پس خریدار با دانستن تعداد شات‌های خورده شده توسط دوربین از میزان کارکرد دوربین اطمینان می‌یابد و اگر دوربین مورد معامله،  تعداد ‌شات‌هایش نزدیک به پایان عمر مفید باشد، خریدار می‌تواند دوربین را با قیمت ارزان‌تری خریداری نماید. چرا که در آینده‌ی نزدیک هزینه‌ی تعویض یک شاتر نیز به عهده وی خواهد بود.


روش‌های زیادی برای تعیین تعداد شات‌های خورده شده وجود دارد که اساس برخی روش‌ها ، خواندن اطلاعات از روی بایوس و بدنه‌ی خود دوربین  عکاسی است و اساس  برخی دیگر از این روش‌ها، بر پایه‌ی خواندن اطلاعات از روی EXIF عکس‌هاست. (اگزیف اطلاعات نهفته دوربین است که در تمامی عکس‌‌هایش ثبت می‌گردد، برای اطلاعات بیشتر به دیکشنری صفحه نخست سایت مراجعه نمایید).

قبل از اینکه روش‌های خواندن تعداد شات  را شروع کنیم، لازم است که چند مورد مهم را در این خصوص رعایت کنیم.

 الف) برای استخراج اطلاعات از اگزیف ، تنظیمات دوربین را طوری قراردهید که فرمت عکس خروجی JPG باشد، اگر فرمت عکس خود را RAW انتخاب کنید ، تعداد انگشت شمار و بسیار بسیار  محدودی از این روش‌ها را می‌توان با عکس RAW به کار گرفت.

 ب) قبل از استخراج اطلاعات از اگزیف، به هیچ عنوان فایل عکس خود را در نرم افزارهای ادیت عکس تغییر ندهید. برنامه‌های فتوشاپ یا لایت روم اگر تغییراتی را به روی عکس اعمال نمایند، اطلاعات زیادی از اگزیف را نیز از بین می‌برند که یکی از این اطلاعاتی از بین خواهد رفت ، همان تعداد شات زده شده دوربین است.
 
چگونگی استخراج تعداد شاتر زده شده توسط یک دوربین:
برای استخراج تعداد شات زده شده توسط یک دوربین ، روش‌های زیادی وجود دارد که در ادامه ، آن‌ها را به تفکیک توضیح داده‌ایم...
 
روش اول: تخمین آنلاین در اینترنت
راحت‌ترین و ساده‌ترین روش ، استفاده از سایت‌هایی است که به صورت آنلاین اقدام به تخمین تعداد شات دوربین می‌کنند.
روش کار این سایت‌ها کم و بیش به همین ترتیبی است که در زیر آمده است:


الف) یک عکس با فورمت JPG می‌گیریم تا مطمئن شویم این عکس آخرین عکس گرفته شده توسط دوربین است.
ب) عکس مذکور را به عنوان آخرین عکس گرفته شده توسط دوربین ، در یکی از سایت‌های زیر و یا هر سایت دیگری که همین خدمت را ارائه می‌کند،‌ آپلود می‌‌کنیم
CameraShutterCount.com
 ShutterCounter.com
MyShutterCount.com
ج) پس از آپلود منتظر می‌مانیم تا سایت، عکس ما را پردازش کند و با استخراج اطلاع نهفته در EXIF ،  تعیین کند این عکس چندمین عکس ثبت شده توسط دوربین است.

بدیهی است چون این عکس آخرین عکس گرفته شده توسط دوربین است پس شماره ترتیب آن همان تعداد شات‌های زده شده توسط دوربین خواهد بود.
البته با وجود سادگی روند کار،‌ گاهی مشکلاتی از قبیل عدم دسترسی به اینترنت، حجم بالای عکس‌های برخی دوربین‌ها و عدم آگاهی کاربر از امکانات اینترنت، ‌میتواند سهولت این روش را تحت الشعاع قرار دهد.
از طرفی عدم توانایی کافی این سایت‌ها در ارائه‌ی عدد دقیقِ تعداد شات نیز باعث شده است که اعتبار و علاقه‌مندی به این روش بسیار کمرنگ‌ شود.
 
روش دوم : استفاده از نرم افزار‌های موجود تعیین تعداد شاتر

در اینترنت ،تعداد زیادی از این نرم افزارها جهت دانلود موجود می‌باشد و کافیست که کاربر با کمی جستجو در اینترنت ، یکی از این نرم افزارها را در سیستم خود دانلود نموده و از آن استفاده کند.
نتیجه‌ی این روش، قابل اعتمادتر از نتیجه‌ی روش آپلود عکس در سایت ارائه دهنده‌ی سرویس است.
این نرم‌ افزارها دو دسته تعداد شات را مشخص می‌کنند:
1)از روی اگزیف عکس  
2) از بازخوانی اطلاعات بایوس و بدنه‌ی دوربین
که در ادامه به این دو دسته پرداخته ایم:
 
1) نرم افزارهایی که با استخراج اطلاعات اگزیف تعداد شات‌ها را نشان می‌دهند
در این نرم افزارها بایستی آخرین عکس دوربین را در نرم افزار بازخوانی کرد تا اطلاعات اگزیف آن نمایش داده شود. بازخوانی از اگزیف گاهی بهترین روش برای برخی از دوربین‌ها مانند دوربین‌های لایکا است.
 البته مشکلی که وجود دارد این است که عمده‌ی این نرم افزار‌ها فقط اطلاعاتی را نمایش می‌دهند که مورد استفاده بیشتری دارد که به تبع آن عمومیت و خواهان بیشتری نیز خواهد داشت (مانند سرعت شاتر دوربین یا نوع لنز مورد استفاده شده در عکس) و اطلاعاتی که کمتر مورد توجه و مطلوب کاربران است معمولاً در این نرم‌افزارها جایی ندارد (مانند همین تعداد شات زده شده)  
 فقط تعداد کمی از نرم افزارهای مذکور ،‌این اطلاعات را کامل در اختیار قرار می‌دهند که از بین آن‌ها می‌توان به نرم افزارهایی مانند EXIFTOOL اشاره کرد.

EXIFTOOL  تعداد شات یک دوربین را به همراه اطلاعات دیگری از دوربین با استفاده از اگزیف نمایش می‌دهند.
متأسفانه برنامه ‌ی اگزیفتول و دیگر برنامه‌های مشابه آن، رابط کاربری دشواری دارند برای بسیاری از افراد عملاً غیر استفاده است. برای مثال درهمین نرم افزار EXIFTOOL کاربر بایستی برای استفاده از آن، دستورات خود را تحت سیستم عامل داس (یا command prompt در ویندوز)  نوشته و اعمال نماید که قاعدتاً همه‌ی افراد با این دستورات آشنا نیستند.

اما اگر شما با نحوه‌ی دستور دهی به command prompt آشنا هستید، میتوانید دستور زیر را به تفکیک نوع دوربین خود جهت نمایش تعداد شاتر دوربین در  command prompt ویندوز تایپ کنید:

نرم افزارهایی که با اتصال Usb تعداد شات دوربین و دیگر اطلاعات را نشان می‌دهند
کارشناسان مرکز نمایندگی تعمیر دوربین کانن بر این باورند که  که این دو نرم افزار قادر نیستند دوربین‌های جدید را پشتیبانی کنند و برای بررسی تعداد شات دوربین‌های جدید بایستی حتماً به نمایندگی خدمات پس از فروش مجاز مراجعه کرد. 

نرم افزارCanon Digital EOS Info  و نرم افزار 40DShutterCount از این دسته نرم افزارها هستند که می‌توان با اتصال USb دوربین به کامپیوتر (با سیستم عامل ویندوز) تعداد شات دوربین را تعیین کرد.

در این دسته از نرم افزارها بایستی دوربین خود را به USb کامپیوتر متصل کنید ، آن را روشن کنید و به نرم افزار کانکت کنید. در این صورت،  نرم افزار ، به اطلاعات بایوس و MainBoard دوربین دست می‌یابد و اطلاعات آن را نمایش میدهد که یکی از این اطلاعات همان تعداد شاتر دوربین مورد نظر خواهد بود.

·         دانلود Canon Digital EOS Info
·         دانلود ِDShutterCountD40

روش سوم: گرفتن اطلاعات توسط تجهیزات مخصوص و برنامه‌های Ajustment  که فقط در شرکت‌های خدمات پس از فروش دوربین عکاسی مورد نظر یافت می‌شوند.
تمامی نمایندگی‌های خدمات پس از فروش اصلی  کشورهای مختلف، دستگاه‌های تنظیم و به روز رسانی‌های مخصوصی را برای تمامی مدل‌های یک برند در دسترس دارند که به ابزارها و برنامه‌های اجاست معروفند، یکی از کاربردهای این ابزارها و برنامه‌ها که در این زمینه می‌توان از آنها بهره جست ،‌ همان تعیین تعداد شات‌ خورده شده توسط دوربین می‌باشد.

این روش مطمئن‌ترین و دقیق‌ترین روش تعیین تعداد شاتر زده شده توسط دوربین است و توصیه ما این است که اگر قصد خرید دوربین عکاسی دارید و تعیین دقیق تعداد شات دوربین برایتان اهمیت بالایی دارد، برای این منظور لازم است که به تعمیرگاه مرکزی دوربین / ایده آل دوربین مراجعه نمایید تا متخصصین این شرکت با دستگاه‌هایی مخصوص این کار، به شما تعداد شات زده شده را با دقت بسیار بسیار بالا و کاملاً رایگان اعلام نماید.
 
هشدار: گاهی عکاسان صرفاً به منظور دیدن تعداد دفعات استفاده شده از شاتر، اقدام به نصب Magic Lantern می‌نمایند، در این خصوص باید گفت که استفاده‌ی نادرست از این نرم افزار شدیداً به دوربین آسیب می‌زند و آن را از گارانتی و بیمه خارج می‌کند و عمر دستگاه را تا حد زیادی پایین میاورد.
لذا تا زمانی که آگاهانه و با دلیل و منطق درست،  نیاز به نصب مجیک لنترن نباشد، از نصب آن اکیداً خودداری شود.

نکته اول:  شرکت المپیوس در برخی از دوربین‌های DSLR خود ، امکان نمایش تعداد شات زده شده را قرارداده است ، منتها این قابلیت در یک منوی مخفی وجود دارد که برای رسیدن به آن بایستی از چند کلید ترکیبی استفاده کنیم. این کلید‌ها درمدل‌های مختلف متفاوت است اما تقریبا همگی آنها از یک سری اصول یکسان تبعیت می‌کنند :

·         ابتدا باید دوربین روشن نمایید
·         در کارتخوان مموری‌کارت را باز نمایید
·         همزمان کلیدهای PLAY + OK را با هم بزنید
·         دکمه دیال را از بدنه دوربین دقیقا به صورت زیر، در جهت‌های گفته شده بزنید:
·         بالا، پایین، چپ و سپس راست
·         کلید شاتر را یکبار کامل بزنید.
·         کلید دیال را از بدنه به سمت بالا بزنید
·         و در نهایت ،‌منوی مورد نظر برایتان مشهود می‌گردد.
·        

نکته دوم:  در میان برند‌های مختلف شرکت سونی از تعداد دفعات شاتر زده شده را راحت‌تر در اختیار کاربران خود قرار داده است. مرکز تعمیر دوربین سونی  با معرفی یک سایت رایگان به همین منظور ،‌ اقدام به ارائه‌ی این اطلاعات می‌نماید. سایت مذکور به نام Sony Alpha Shutter Count نام دارد که تقریبا برای تمامی ‌مدل‌های سونی کاربرد دارد.
همانطور که ملاحظه کردید راه‌های زیادی برای رسیدن به تعداد شاتر زده شده دوربین وجود دارد اما بجز روش مراجعه حضوری به نمایندگی‌های مجاز (بخصوص ایده آل دوربین) ، بقیه‌ی روش‌ها مشکلات و ایراداتی دارند و هیچ راه استاندارد و مشخصی به این منظور برای تمامی برندها وجود ندارد.
و توصیه‌ی ما این است که جهت اطلاع یافتن از تعداد شات دوربین خود به نمایندگی ‌تعمیر دوربین مجهز مراجعه کنید ، تا هم دقیق‌ترین اطلاعات را به صورت رایگان دریافت کنید و هم دوربینتان را به صورت رایگان سرویس کنید.
روش‌ های تعیین تعدادشات  یک دوربین