در زمان های عکاسی و کار با دوربین گاهی اوقات لکه های سیاه و کوچکی در عکس های شما دیده می شوند و اگر شما این لکه ها یا نقاط تاریک را  به طور مداوم در یک مکان می بینید (اندازه و تاریکی لکه ها بسته به دیافراگم می تواند متفاوت باشد)، به احتمال زیاد با ذرات گرد و غبار روی سنسور دوربین خود مواجه هستید. در این مقاله کوتاه، روشی سریع و آسان برای شناسایی گرد و غبار موجود روی سنسور دوربین در هنگام عکاسی در فضای باز به شما نشان خواهیم داد.

گرد و غبار سنسور چیست؟

اگر یک دوربین DSLR یا یک دوربین میرورلس ( بدون آینه ) برای عکاسی در اختیار دارید، در هر صورت در برخی از مواقع باید با گرد و غبار سنسور مقابله کنید. گرد و غبارو تاثیرات به وجود آمده از آن یک واقعیت عادی در زندگی است و به طور معمول در همه محیط ها در اطراف ما وجود دارد و حتی در خانه هایمان که سعی می کنیم همیشه آن را تمیز نگه داریم این عامل وجود دارد .

گرد و غبار هم روی لنز و هم روی بدنه دوربین قرار می گیرد و به دلیل مکانیسم موسوم به  "تنفس" لنز در حین بزرگنمایی/کوچک کردن و فوکوس، ذرات ریز گرد و غبار در نهایت به بدنه دوربین مکیده می شوند. همه لنزها دارای حالت همسانی برای تنفس و به درون کشیدن هوا هستند و اگر حالت تنفس (‌مکیدن هوا به داخل بدنه آنها ) وجود نداشته باشد ، عناصر داخلی لنز نمی توانند برای عملکردهای فوکوس خودکار و انجام زوم حرکت کنند. اگر در طول زمان عکاسی از بیش از یک لنز استفاده می کنید و به طور مداوم لنز های خود را تغییر می دهید ، گرد و غبار ممکن است در طول فرآیند تعویض لنز وارد بدنه دوربین شود.

هنگامی که گرد و غبار به درون بدنه دوربین وارد می شود ؛ در نهایت روی یکی از قسمت های داخلی آن فرود می آید. برخی از ذرات گرد و غبار روی آینه داخل دوربین و برخی دیگر ممکن است در نهایت روی سنسور دوربین  ممکن است گیر کنند. بنابراین، به طور کلی  سه منطقه اصلی در درون بدنه دوربین وجود دارند که گرد و غبار ممکن است در آنها ته نشین شود:

این سه ناحیه عبارتند از :

آینه دوربین – وقتی گرد و غبار روی آینه دوربین قرار می گیرد، آن را در تصاویر خود نمی بینید، اما وقتی از منظره یاب ( ویزور )  نگاه می کنید، ذرات گرد و غبار را در داخل ویزور خود مشاهده خواهید کرد. این ذرات تنها حالتی آزار دهنده داشته و می توان آن را به راحتی با یک برس کوچک یا دمنده هوا تمیز کرد.

قسمت بیرونی لنز، جلو و/یا عنصر پشت آن – در حالی که ذرات گرد و غبار دارای اندازه های بسیار کوچک بر کیفیت تصویر تأثیر نمی‌گذارند، اما در هر صورت ذرات بزرگتر و کثیفی/چربی ،  کنتراست تصویر را کاهش می‌دهند و حتی ممکن است کیفیت تصویر نهایی شما را کاهش دهند. همیشه مطمئن شوید که هر دو قسمت جلو و عقب لنز تمیز و عاری از گرد و غبار/چرکی هستند.

سنسور دوربین – نشستن ذرات گرد و غبار بر روی سنسور یک دوربین ، بدترین حالت است، زیرا این ذرات گرد و غبار ، به‌خصوص زمانی که در دیافراگم‌های کوچک مانند f/10  در همه تصاویر نشان داده می‌شوند.

تمیز کردن سنسور دوربین کار آسانی نیست و این فرآیند به ابزارهای خاصی نیاز دارد که باید با دقت زیاد مورد استفاده قرار گیرند.

مورد اول چیز مهمی نیست - اگر مقداری گرد و غبار در داخل منظره یاب دوربین خود  می بینید اما آن را در تصاویر خود نمی بینید، بیش از حد نگران آن نباشید و فقط در صورتی آینه را تمیز کنید که این مورد برای شما آزاردهنده است.

 موارد دوم و سوم آنهایی هستند که می توانند تصاویر شما را خراب کنند و بر کیفیت تصویر تأثیر منفی بگذارند. ابتدا اجازه دهید تا در مورد کثیفی لنز صحبت کنیم.

گرد و غبار/ کثیفی روی لنز

گرد و غبار، کثیفی و چربی چگونه بر تصویری که از دوربین شما خارج می شود تأثیر می گذارد؟ گرد و غبار و کثیفی روی عدسی جلویی لنز به ندرت قابل مشاهده است، مگر اینکه مقدار زیادی از آن وجود داشته باشد.

حتی در این صورت، شما در واقع هیچ نقطه‌ای را در تصویر خود نخواهید دید، بلکه متوجه خواهید شد که تصاویرتان کمی تار یا «ابری» هستند، که عکاسان به سادگی آن را «کاهش کنتراست» می‌نامند. اگر فقط بخشی از عدسی جلو لنز تحت تأثیر قرار گرفته باشد، به عنوان مثال یک انگشت روغنی عدسی جلویی را لمس کند، چیزی شبیه به این خواهید دید:

به ناحیه سفید داخل دایره توجه کنید – اینگونه است که روغن/گریس روی تصویر تأثیر شما می گذارد. در بسیاری از موارد، ممکن است علاوه بر کاهش کنتراست، تغییر رنگ تصویر را نیز مشاهده کنید.

در مورد گرد و غبار روی عدسی عقب چطور؟

به تصویر زیر دقت کنید:

آن نقطه تاریک بزرگ بالای کادر را می بینید؟ در زمان ثبت این عکس هنگام نگاه کردن از داخل ویزور  عکاس فوراً متوجه آن می شود  که عدسی انتهایی لنز دارای گرد و غبار زیادی روی آن است، زیرا نه گرد و غبار جلوی لنز و نه روی سنسور دوربین چیزی شبیه به این حالت را در تصویر نمایش نمی دهد اگر در یک محیط پر گرد و غبار و یا در جایی که وزش باد شدید وجود دارد نسبت به تعویض لنز های خود اقدام کنید ، احتمال وارد شدن ذرات بزرگ گرد و غبار به بخش انتهایی لنز بسیار زیادی خواهد بود.

گرد و غبار روی سنسور دوربین

با کمی توجه به موارد اشاره شده در زیر ،‌گرد و غبار روی سنسور دوربین را می توان به سرعت شناسایی کرد:

با تغییر دیافراگم لنز، اندازه و دید ذرات گرد و غبار تغییر می کند. در حداکثر دیافراگم در لنزهای سریع مانند Nikon 50mm f/1.4G، ممکن است حتی متوجه ذرات گرد و غبار دردرون تصاویر خود نشوید، که به این معنی نیست که آنها وجود ندارند.  این ذرات فقط در دیافراگم های کوچکتر مانند f/4.0-f/5.6 و بالاتر قابل مشاهده خواهند بود. با افزایش دیافراگم به عدد بزرگتر، گرد و غبار تیره تر و واضح تر به نظر می رسد و اندازه آن نیز کمی کوچکتر می شود.

ذرات گرد و غبار همیشه در همان نقاط ظاهر می شوند.

گرد و غبار موجود بر روی  حسگر دوربین هرگز از طریق منظره یاب دیده نمی شود و فقط در تصاویر نهایی شما نشان داده می شود و حتی در این صورت، ممکن است برای دیدن آن ، به زوم 100 درصدی بر روی صفحه ال سی دی دوربین خود نیاز داشته باشید. ذرات گرد و غبار بزرگتر و موها می توانند فوراً بدون نیاز به بزرگنمایی قابل مشاهده باشند (نمونه تصویر زیر را ببینید).

در اینجا مثالی از گرد و غبار  موجود بر روی سنسور آورده شده است:

این سه لکه گرد و غبار حسگر ممکن است بعد از یک روز طولانی از عکاسی در یک منطقه بسیار پر گرد و غبار روی سنسور  دوربین قرار بگیرند. همانطور که می بینید، این نقاط کاملا واضح هستند و بسیار کوچکتر از نمونه قبلی گرد و غبار روی عنصر عقب لنز هستند.

در اینجا برای عکاسی از دیافراگم کوچک f/10 استفاده شده است تا پرنده را در فوکوس کامل قرار بگیرد، بنابراین لکه‌های گرد و غبار بلافاصله ظاهر شدند.

نحوه مشاهده گرد و غبار سنسور

اگر بر روی سنسور دوربین شما مقداری گرد و غبار احساس می شود، می توانید با انجام کارهای زیر به سرعت آن را تشخیص دهید:

    دوربین خود را روی حالت اولویت دیافراگم قرار دهید.

    حالت نورسنجی خود را روی Matrix/Evaluative Metering تنظیم کنید.

    ISO دوربین خود را روی کمترین عدد مانند ISO 100 یا 200 تنظیم کنید.

    ISO خودکار را خاموش کنید.

    فوکوس خودکار را خاموش کنید و لنز خود را روی فوکوس دستی تنظیم کنید.

    با توجه به نوع لنز ، دیافراگم خود را روی بیشترین عدد موجود تنظیم کنید. به عنوان مثال، حداقل دیافراگم در لنز  Nikon 50mm f/1.4G  برابر با f/16 است، بنابراین اگر با این لنز عکاسی می کنید، دیافراگم خود را روی f/16 تنظیم نمایید.

اگر بیرون هستید، دوربین خود را به سمت آسمان آبی روشن بگیرید و عکس بگیرید. اگر در داخل خانه هستید، یک کاغذ سفید ساده پیدا کنید، تا انتها زوم کنید تا کاغذ سفید با کل کادر شما مطابقت داشته باشد، سپس مطمئن شوید که لنز کاملاً از فوکوس خارج شده است و عکس بگیرید. اگر جلوی کامپیوتر هستید، یک ویرایشگر متن مانند Notepad را باز کنید، آن را به اندازه صفحه نمایش بزرگ کنید و سپس تا حد امکان به مانیتور نزدیک شوید تا فقط رنگ سفید در کادر قابل مشاهده باشد. مطمئن شوید که فوکوس شما خیلی دور است (کاملاً خارج از فوکوس) - به این ترتیب فقط ذرات گرد و غبار قابل مشاهده خواهند بود.

روی تصویر زوم کنید (از ال سی دی دوربین عقب)، از چپ به راست و از بالا به پایین در سراسر تصویر حرکت کنید و ببینید آیا می توانید نقاط تاریکی پیدا کنید.

اگر هیچ نقطه یا لکه ای در تصویر دیده  نمیشود، سنسور شما تمیز است. اگر نقاط تاریکی مانند مثال بالا مشاهده کردید، حسگر شما گرد و غبار روی آن دارد.

در اینجا عکسی از آسمان است که در f/16 پس از دیدن گرد و غبار در تصویر ثبت شده است :

دایره تاریک بزرگ گرد و غبار روی عنصر پشتی لنز است، در حالی که نقاط و مو هر دو روی سنسور دوربین هستند. همانطور که احتمالاً می توانید بگویید، بعد از دیدن موارد بالا مجبور خواهید بود تا کمی سنسور را تمیز کنم. بدیهی است که من این کار را در فضای باز نباید انجام داد .

اگر با روش تمیز کردن سنسور و رفع ذرات گرد و غبار از روی آن آشنایی ندارید، انجام دادن آن را به متخصصین تعمیر دوربین در تعمیرگاه مرکزی دوربین بسپارید .

تهیه و تنظیم : ایده آل دوربین : نمایندگی تعمیر دوربین عکاسی  در ایران